Bµi 20
ChiÕn sù lan réng ra toµn quèc
Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta
Tõ n¨m 1873 ®Õn n¨m 1884. nhµ nguyÔn ®Çu hµng
I. Thùc d©n Ph¸p tiÕn ®¸nh B¾c K× l©n thø nhÊt (1873). Kh¸ng chiÕn lan réng ra B¾c K×.
1. T×nh h×nh ViÖt Nam tríc khi Ph¸p ®¸nh B¾c K× lÇn thø nhÊt
+kinh tế tiếp tục xa xút,phải bồi thường chi phí theo hiệp ước 1862.
+Nông nghiệp bị bỏ bê,thủ công nghiệp không phát triển,đời sống nhân dân khó khăn.
+ VÒ chÝnh trÞ và xã hội nạn thổ phỉ,hải phỉ hoành hành,mâu thuẫn xã hội gia tăng,các cuộc khởi nghĩa bùng nổ.
_triều đình khước từ mọi đề nghị cải cách và duy tân.
2. Thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm B¾c K× lÇn thø nhÊt (1873).
a) ©m mu
ViÖc ®¸nh b¾c k× vµ toµn bé VN lµ chñ tr¬ng l©u dµi cña ph¸p nhng cha ®ö vÒ thùc lùc nªn ph¸p tiÕn hµnh tõng bíc.
b) thñ ®o¹n
- Sau khi thiÕt lËp bé m¸y cai trÞ ë Nam K×. Ph¸p ©m mu x©m lîc B¾c K×.
c) C¸c bíc tiÕn hµnh
- Ph¸p dùng nªn vô §uy-puy ®ang g©y rèi ë Hµ Néi, lÊy cí gi¶I quyÕt vô duy puy ngµy 20/11/1873 ph¸p ®¸nh thµnh HN vµ c¸c tØnh xung quanh tõ 23/11 ®Õn 12/12/1873
3. Phong trµo kh¸ng chiÕn ë B¾c K× trong nh÷ng n¨m 1873 - 1874.
- 100 binh lÝnh ®• chiÕn ®Êu vµ hy sinh t¹i « Quan Chëng khi ph¸p ®¸nh thµnh HN.
Tæng ®èc NguyÔn Tri Ph¬ng chØ huy nghÜa qu©n ®• hi sinh anh dòng
_c¸c cuéc kh¸ng chiÕn vÉn tiÕp tôc diÔn ra m¹nh mÏ ë Nam ®Þnh, Th¸I B×nh.
+ Ngµy 21/12/1873 qu©n ta phôc kÝch ®Þch ë CÇu GiÊy,tíng giÆc G¸c-ni-e tö trËn .Thùc d©n Ph¸p hoang mang,lo sî nªn chñ ®éng t×m c¸ch th¬ng lîng víi triÒu ®×nh huÕ
- Ngµy 15/3/1874 hiÖp íc Gi¸p TuÊt ®îc kÝ kÕt, Ph¸p rót khëi B¾c K× nhng triÒu ®×nh ®• d©n cho ph¸p 6 tØnh nam k× cho ph¸p.
II. Thùc d©n Ph¸p tiÕn hµnh ®¸nh B¾c K× lÇn thø hai. Cuéc kh¸ng chiÕn ë B¾c K× vµ Trung K× trong nh÷ng n¨m 1882-1884.
1. Qu©n Ph¸p ®¸nh chiÕm Hµ Néi vµ c¸c tØnh B¾c K× lÇn thø hai (1882 -1884).
a) Bèi c¶nh lÞch sö tríc khi ph¸p ®¸nh b¾c k× lÇn 2
- Trong kho¶ng 10 n¨m sau hiÖp íc gi¸p tuÊt chñ quyÒn d©n téc bÞ vi ph¹m nghiªm träng mÊt ®Êt ®ai,néi trÞ,ngo¹i giao bÞ lÖ thuéc.
_NÒn kinh tÕ TBCN ph¸t triÓn m¹nh ë ph¸p,giíi cÇm quyÒn ®• thèng nhÊt víi nhau viÖc më réng x©m lîc thuéc ®Þa.
_N¨m 1882 ph¸p ®¸nh b¾c k× lÇn 2
b)DiÔn biÕn
_1882 viÖn cí triÒu ®×nh huÕ vi ph¹m hiÖp íc gi¸p tuÊt(1874) nªn ph¸p ®• ®em qu©n ra b¾c k×
- Ngµy 3/4/1882 Ph¸p ®æ bé lªn HN.
- Ngµy 25/4/1882 Ph¸p næ sóng chiÕm thµnh Hµ Néi.
- Th¸ng 3/1883 Ph¸p chiÕm má than Hång Gai, Qu¶ng Yªn, Nam §Þnh.
2. Nh©n d©n Hµ Néi vµ c¸c tØnh B¾c K× kh¸ng chiÕn.
- t¹i hn quan qu©n triÒu ®×nh do hoµng diÖu chØ huy ®• chiÕn ®¸u anh dòng b¶o vÖ thµnh sau ®ã «ng ®• tuÈn tiÕt.
-qu©n d©n c¸c tØnh xung quanh hn tiÕp tôc chèng giÆc.
-sù phèi hîp kh¸ng chiÕn cña qu©n d©n ta d• dÉn ®Õn chiÕn th¾ng cÇu giÊy lÇn 2 (ngµy 19/5/1883) rivie tö trËn
III. Thùc d©n Ph¸p tÊn c«ng cöa biÓn ThuËn An, HiÖp íc 1883 vµ HiÖp íc 1884.
1. Qu©n Ph¸p tÊn c«ng cöa biÓn ThuËn An.
- Do vÞ trÝ quan träng cña thu©n an h¬n n÷a nh©n c¬ héi vua tù døc mÊt(17/7/1883) ®ang rèi vua ph¸p ®• hiÓu râ th¸I dé b¹c nhîc cña triÒu d×nh huÕ,ph¸p ®• d¸nh thuËn an.
- DiÔn biÕn
-Ngµy 18/8/1883 Ph¸p tÊn c«ng ThuËn An.
- nh©n d©n chiÕn ®Êu quyÕt liÖt nhng ph¸p vÉn chiÕm ®îc c¸c ph¸o ®µi vµ kinh ®« huÕ bÞ uy hiÕp.
2. Hai b¶n hiÖp íc 1883 vµ 1884. Nhµ níc phong kiÕn NguyÔn ®Çu hµng.
- Ngµy 25/8/1883 triÒu ®×nh NguyÔn ph¶i kÝ víi ph¸p hiÖp íc h¸c m¨ng:VN chia lµm 3 k×, trung k× gåm c¸c tØnh tõ Qu¶ng Ninh dÕn Kh¸nh hoµ giao cho triÒu ®×nh huÕ qu¶n lÝ.
- Ngµy 6/6/1884 Ph¸p thay hiÖp íc h¸c m¨ng b»ng hiÖp íc pat¬nèt,néi dung:
+më réng ®Þa giíi trung k× ra hÕt tØnh thanh ho¸ vµo ®Õn
B×nh thuËn ®i xoa dÞu d luËn vµ mua chuéc quan l¹i phong kiÕn.
*tõ ®©y VN l¹i ®Æt díi sù b¶o hé cña ph¸p vµ dÇn dÇn trë thµnh níc n÷a thuéc ®Þa,n÷a phong kiÕn.